Hartelijk Gefeliciteerd, Renzo Piano!

​(Foto: Forgemind Archimedia)

(Foto: Tamás Mészáros)

Iedere architect heeft één project waarvan de symboliek zijn of haar hele carrière kenmerkt. In het geval van Renzo Piano is dit zonder twijfel zijn ontwerp van het publiekscentrum voor moderne kunst, het Centre Georges Pompidou in Parijs, dat hij samen met een andere vooraanstaande architect – de Britse ontwerper Richard Rogers – ontworpen heeft. Dit project is het resultaat van een internationale ontwerpwedstrijd, het doel waarvan ten eerste een expositieruimte was voor moderne Franse en internationale kunst, en ten tweede een architectonisch icoon voor de metropool aan de Seine. Het voorstel van deze Italiaans-Britse samenwerking lukte het zich te onderscheiden van in totaal 680 (!) deelnamen en werd door de jury onder leiding van de Franse architect Jean Prouvé uitgekozen. Het gaat hier om een uitzonderlijk gewaagd en avantgardistisch project: geïnspireerd door constructivistische ideeën en de voor die tijd hightech ontwikkelingen, werd het gebouw door de architecten als een handschoen binnenstebuiten gekeerd om zo de leidingen en mechanische onderdelen van het klimaatgecontroleerde gebouw te ontbloten. Daardoor lijkt het gebouw eerder een goed geconstrueerde machine, futuristisch en industrieel en in scherp contrast met de historische omgeving waarin het gebouwd is. Verder is als deel van het design een groot plein geïntegreerd dat als een bijzonderheid middenin het verder dichtbebouwde Parijs ligt. Op het plein staand kun je van een afstandje de mechanisch lijkende façade en de iconische roltrappen die de bezoekers tussen de verdiepingen verplaatst bewonderen.

(Foto: Martin Winz)

Kort na de Duitse hereniging begin jaren '90 werd op de Potsdamer Platz in Berlijn een monumentale herconstructie verricht. De bombardementen tijdens de tweede wereldoordlog hadden een treurig niemandsland achtergelaten in het hart van de stad, waar eerst luxueze hotels en een bedrijvig treinstation stonden. De reusachtige opgave een compleet plan voor dit gebied op te stellen viel Renzo Piano toe, die inmiddels beroemd geworden was met zijn projecten na de Centre Georges Pompidou. Samen met de Duitse architect Helmut Jahn ontwierp Piano een plein met meerdere hoge kantoorgebouwen, een nieuw en belangrijk treinstation, brede straten en het Sony Center. Het laatste verenigt als het grootste project ruimten voor cultuur, terrassen en restaurants en kantoren en woonruimten. De Italiaanse architect ontwierp daarnaast ook het Debis huis (hiernaast te zien): een project dat de warme kleurtoon van terracotta combineert met de koude materialen glas en gepolijst staal. Naast het esthetische, hightech uitziende uiterlijk verstoppen zich in de façade ook verschillende innovaties op het gebied van ventilatie en klimaatbeheersing, die veel ecologische gebouwen jaloers maken. De verschillende materialen waaruit de geventileerde dubbele muren geconstrueerd zijn kunnen de warmte van de zon absorberen en zo het hele complex verwarmen of afkoelen, afhankelijk van het jaargetijde.

(Foto: DMLangereis)

Dit project is een gedetailleerd en grootschalig project dat Renzo Piano voor de inwoners van Amsterdam centrum in het midden van de jaren '90 gerealiseerd heeft. Vele Nederlanders kennen NEMO als het techniekmuseum dat in het hart van de stad aan één van de langste kanalen in de buurt van het Centraal Station ligt. Dankzij Piano's design is het gebouw meer dan alleen een museum. De façade van geoxideerd koper en de naar voren uitstekende vorm maken het tot een sterk symbool van stadsdesign. De vorm doet, vooral verlicht in het donker, denken aan een spookschip en brengt zo een tribuut aan de maritieme geschiedenis van deze stad (wat ook door de naam NEMO wordt gesuggereerd, dat weliswaar van de naam New Metropolis is afgeleid, maar ook verwijst naar de held uit de beroemde roman Twintigduizend mijlen onder zee door Jules Verne). Het gekantelde dak is compleet voor het publiek toegankelijk zodat een open ruimte ontstaat waar zich tijdens de zomer een restaurant bevindt en bezoekers het hele jaar door een adembenemend uitzicht over ons hoofdstad biedt.

(Foto: japanese_craft_construction)

In 1998 besloot het Franse modemerk Hermes zich ook in Tokyo, Japan te vestigen met een winkelcentrum dat om haar lichte en kleurrijke atmosfeer bekend is geworden. Dit centrum, dat barst van de vele gekleurde neonlichten en excentrieke architectuurprojecten, herbergt nu de meest exclusieve modehuizen ter wereld. Piano's bouwwerk combineert een winkel van Hermes, een tentoonstellingsruimte, kantoren en een ingang naar de metro dat direct onder het gebouw door loopt. Het sterke karakter van de buurt was van grote invloed op het design van dit gebouw. De dichtbebouwde wijk heeft dit eenvoudige en compacte design opgeleverd: met een breedte van maar 10 meter en een hoogte van 56 huist het Maison Hermes 10 verdiepingen. De dynamiek van de wijk heeft daarnaast ook het aanzicht van de façade beïnvloed: structurele glasblokken, die door een warm, gouden licht oplichten. De doorzichtige buitenmuren doen denken aan wanden van rijstpapier in traditionele Japanse stijl en creeëren zo een luxueuze setting voor de beroemde zijden sjaals van het Franse merk.

(Foto: Seier +Seier)

Het ontwerp van dit winkelcentrum in het centrum van Keulen verenigt meerdere architectonische elementen die van Piano in de Architectuurwereld een beroemdheid gemaakt hebben. De combinatie van metaal, glas en hout doen de hightech stijl van de Italiaanse ontwerper eer aan, terwijl het luchtige en lichtdoorlatende design een verrassing zijn bij een gebouw van deze proporties! De vorm van de grote glazen koepel, dat het hele centrum overdekt, is door de natuur geïnspireerd – nog een centraal thema in Piano's werk. In al zijn projecten worden het invoelingsvermogen en de persoonlijke betrekking bij de natuur van deze architect duidelijk, waaruit de basisvormen en structuren geïnspireerd zijn en die in de vorm van natuurlijke materialen en natuurlijke ventilatiesystemen deel zijn van het gebouw zelf. Daarnaast is Piano zich duidelijk bewust van de omgeving en de gebruikers van zijn gebouw. In dit voorbeeld verbindt het compleet glazen bouwwerk het gebouw met de stadsomgeving, terwijl de zachte en vloeiende vormen de voorbijgangers uitnodigt binnen te komen om de vele winkels van dit centrum te betreden.

(Foto: WojtekGurak) 

Dit relatief nieuwe gebouw is deel van een grootschalige stadsontwikkelingsproject in de Aker-Bryggeat- zone in het zuidoosten van Oslo. Vroeger een schiereiland met scheepswerven, is er recentelijk een mix van stedelijke uitgaangsgebieden en woonhuizen ontstaan, die hun charme uit het wonderbaarlijke uitzicht op de stad omgeven door fjorden halen. De architectuur van Renzo Piano weerspiegelt deze multifunctionele aard in een gebouwencomplex dat een kunstmuseum, kantoren, sculpturenpark, stadsstrand en promenade aan het water in één vormt. De vorm is uitgesproken uniek: drie lineaire bouwwerken, in verschillende grootten en alle met een houten façade, worden afgewisseld met een reusachtige glazen constructie dat zich van het dak van de naar het water gekeerde kant van het gebouw naar beneden toe uitstrekt en zich zo van de weersomstandigheden niets aantrekt. Deze combinatie van glas, metaal en hout is karakteristiek voor Piano's werk, maar is hier door Scandinavisch design beïnvloed zodat het gebouw perfect in de Noorse omgeving past. De unieke constructie in combinatie met doorzichtige materialen trekt veel licht naar binnen in de tentoonstellingsruimten. Met dit project heeft Piano een hoogtepunt in zijn kunst bereikt, waarin hij op bijzondere wijze al zijn esthetische, symbolische en technische kenmerken verenigt dat toch als unicum temidden van zijn ontwerpen staat.

(Foto: Bjmullan)

We besluiten deze fantastische architectonische reis met het jongste project van de tekentafel van Renzo Piano, gebouwd in het centrum van Londen. The Shard (de scherf), ook bekend onder de naam London Bridge Tower, heeft de skyline van de hele stad veranderd. Deze wolkenkrabber, met zijn toepasselijke naam, strekt zich uit als een kleurige, weerkaatsende glasscherf naar de hemel. De duizelende hoogte ligt bij 309 meter, wat dit het hoogste gebouw maakt in de gehele Europese Unie! Desondanks is het Piano gelukt een design te ontwikkelen dat licht, luchtigheid en teerheid uitstraalt – een effect dat voor een groot deel door de toevoeging van afgebroken, hoekige glazen vlakken ontstaat. De verschoven plaatsing van de elementen zorg daarnaast ook voor natuurlijk ventilatie binnen het gebouw; een functie die we inmiddels hebben leren verwachten van Piano's werk. De wolkenkrabber huist zowel openbare ruimten (restaurants, hotels, een panorama-lounge) als privégebieden (kantoren en woningen) en wordt algemeen erkend als een waar architectonisch meesterwerk!

Hiermee besluiten we de rondgang door het werk van een van de meest belangrijke architecten van de 20e eeuw. Maar weinig ontwerpers is het gelukt een dergelijke mate van perfectie in de beheersing van hun werk te bereiken, waarin technische en esthetische aspecten gecombineerd zijn tot zulk grote succes! Nogmaals van harte gefeliciteerd, Signore Piano! Wij wensen u alle goeds en kunnen haast niet wachten op het volgende project…